1.      Gdzie są oszczędności emerytalne Polaków?

Od ponad 20 lat w Polsce trwa wielkie emerytalne zamieszanie. Wszyscy zgadzali się, że trzeba zreformować stary system emerytalny odziedziczony po czasach PRL, ale nie udało się uzgodnić trwałego kierunku zmian.

Wielka reforma z 1999r. wprowadzająca trzy filary oszczędności emerytalnych w postaci dwóch filarów obowiązkowych (państwowy ZUS i prywatne OFE) oraz trzeciego filaru dobrowolnego utrzymała się kilkanaście lat przy rosnącej krytyce z różnych stron. 

Ostateczna likwidacja OFE jest ciągle jeszcze przed nami. Miała nastąpić w 2020 roku, ale ze względu na pandemię do tego nie doszło. Według pomysłów rządowych OFE mają być zlikwidowane, a środki z OFE będą przekazane na konta imienne IKE w prywatnych instytucjach finansowych (przy okazji zostanie pobrana opłata w wysokości 15% środków, a środki będą dziedziczone) lub w ZUS (wtedy nie będą dziedziczone i zostaną opodatkowane według skali podatkowej przy wypłacie).

Od 2019r. ruszył nowy pomysł na emeryturę dla Polaków czyli Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK).

Gdzie są oszczędności emerytalne Polaków?

Po wprowadzeniu nowego elementu w postaci PPK pracujący Polak może mieć oszczędności emerytalne w wielu miejscach:

• Konto i subkonto w ZUS.
• Rachunek w OFE.
• Konto w IKE.
• Konto w IKZE.
• Rachunki w PPK (jedno lub więcej).

Nie należy się chyba specjalnie dziwić, że mało kto dobrze orientuje się w tym gąszczu rachunków, zasad opodatkowania, limitów wpłat, dziedziczenia środków i dostępów do środków.

Najgorsze jest to, że Polacy ciągle nie są pewni, czy pieniądze odkładane w PPK są rzeczywiście prywatne i nietykalne przez polityków.

2.      PPK – zasady działania

PPK: kogo nie dotyczy?

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) od 2021 roku obejmą wszystkie firmy i instytucje działające na rynku. Na szczęście przewidziano listę wyjątków. 

UWAGA:

Mikroprzedsiębiorcą jest podmiot gospodarczy, który w jednych z 2 ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie dwa warunki:

• zatrudniał (tzn. odprowadzał składki ZUS od wynagrodzeń) średniorocznie mniej niż 10 pracowników.
• osiągał roczny obrót netto ze sprzedaży i operacji finansowych nie większy niż 2 miliony euro. Kurs euro ustala się na podstawie ostatniego dnia roku obrotowego. 

Przyjrzyjmy się zasadom działania PPK.

PPK: dobrowolny dla pracowników, obowiązkowy dla pracodawców

PPK jest programem adresowanym do wszystkich osób pracujących, zatrudnionych na zasadzie umowy o pracę lub umowy zlecenia (lub innych umów do których stosuje się zasady dotyczące umowy zlecenia), od której obowiązkowo są odprowadzane składki emerytalne i rentowa.

Zatem umowy o dzieło, umowy zlecenia nie podlegające oskładkowaniu ZUS oraz umowy zlecenia z dobrowolnym oskładkowaniem emerytalno-rentowym nie są objęte działaniem PPK. PPK nie dotyczy też takiej sytuacji, w której osoba fizyczna zatrudnia inną osobę fizyczną w zakresie niezwiązanym z działalnością gospodarczą (np. zatrudnienie opiekunki do dziecka).

PPK jest reklamowane jako program dobrowolnego oszczędzania, ale jeżeli pracownik nic nie zrobi, to zostanie do PPK zapisany automatycznie. Dzieje się tak dlatego, że założenie PPK jest obowiązkowe dla pracodawców.

W przypadku osób zatrudnionych na umowie o pracę, które znajdują się na urlopie bezpłatnym lub pobierają zasiłek rehabilitacyjny, nie ma obowiązku zakładania rachunków w PPK.

Dobrowolność uczestnictwa w PPK polega na tym, że pracownik ma prawo do złożenia rezygnacji z PPK. Może to uczynić w dowolnym momencie w formie pisemnej na ręce swojego pracodawcy. Złożenie rezygnacji jest ważne w okresach 4-letnich. Po upływie tego okresu pracownik będzie automatycznie włączony do programu PPK chyba że ponownie złoży rezygnację z oszczędzania w ten sposób. Każda kolejna rezygnacja będzie obowiązywać przez następne 4 lata.

Konsekwencją zakładania rachunków w PPK przez pracodawców dla pracowników jest to, że pracownicy będą mieli z czasem wiele rachunków PPK. Jeżeli osoba jest zatrudniona na umowę o pracę i dodatkowo u innego pracodawcy na umowę zlecenie, to będzie miała dwa różne rachunki w PPK, nawet wtedy gdy będą prowadzone przez tą samą instytucję finansową. Podobnie będzie się działo z pracownikami, którzy będą zmieniać miejsce pracy. Ich rachunki założone przez starego pracodawcę nadal będą istnieć, a dodatkowo będą mieli nowy kolejny rachunek u nowego pracodawcy. Pracownik będzie poinformowany przez instytucję finansową prowadzącą PPK u nowego pracodawcy o tzw. wypłatach transferowych czyli automatycznym przekazaniu środków z innych rachunków PPK na nowy rachunek PPK, ale będzie miał prawo w ciągu 7 dni zgłosić w instytucji finansowej prowadzącej nowy rachunek PPK chęć utrzymania dotychczasowych rachunków PPK w innych instytucjach finansowych.

PPK: wpłaty od pracownika, pracodawcy i państwa

Trzeba od razu jasno powiedzieć, że PPK oznacza wzrost kosztów po stronie pracodawcy, mniejsze wynagrodzenie po stronie pracownika i dodatkowe koszty po stronie państwa.

W przypadku niskiego wynagrodzenia osoby oszczędzającej w PPK (mówimy tutaj o łącznym wynagrodzeniu z wszystkich źródeł), którą ustawodawca określił na poziomie nie przekraczającym 120% wynagrodzenia minimalnego (w 2020r. jest to kwota 3120 zł brutto), pracownik może skorzystać z możliwości obniżenia swojej wpłaty do PPK do poziomu 0,5% od wynagrodzenia (dowolna wartość w przedziale 0,5%-1,5%). W tym celu musi złożyć deklarację pisemną swojemu pracodawcy.

Wpłaty na PPK od pracodawcy i pracownika są liczone od wynagrodzenia brutto, tzn. od wszystkich składników wynagrodzenia, które stanowią podstawę wymiaru składek emerytalnych i rentowych naliczanych przez ZUS. Zatem mówimy to o procencie liczonym nie tylko od pensji zasadniczej, ale również od premii, nadgodzin i innych korzyści finansowych i materialnych opłacanych przez pracodawcę, także od świadczeń w naturze (np. wynajem mieszkania).

Wpłaty pracownika na PPK są odliczane od jego wynagrodzenia netto, czyli nie podlegają ani składkom ZUS ani podatkowi dochodowemu.

Natomiast wpłaty pracodawcy na PPK nie podlegają składkom ZUS, ale podlegają opodatkowaniu podatkiem PIT według skali (17 % lub 32%).

Nie nalicza się i nie odprowadza składek do PPK za okres pobierania zasiłku chorobowego oraz w czasie korzystania z urlopu macierzyńskiego, wychowawczego oraz rodzicielskiego.

Decydującym terminem dla naliczenia i odprowadzenia składek PPK pracownika i pracodawcy jest termin wypłaty wynagrodzenia. Wpłaty do PPK muszą być wpłacone do 15. dnia miesiąca następującego po wypłacie wynagrodzenia. Na przykładzie - dla wszystkich składników wynagrodzenia wypłaconego (a nie należnego) w styczniu odprowadzamy składki PPK do 15. lutego. Jeżeli wynagrodzenie za styczeń będzie wypłacone w lutym, to wpłaty na PPK są należne za luty i płatne do 15. następnego miesiąca czyli marca.

W konstrukcji PPK ważną zachętą do uczestnictwa w programie są wpłaty ze strony państwa. Są one finansowo tym istotniejsze im niższe zarobki osiąga pracownik.

Trzeba jednak zauważyć, że aby otrzymać wpłatę roczną od państwa trzeba spełnić kilka warunków:

- wpłaty od pracownika i pracodawcy w danym roku nie mogą być niższe niż naliczenie od 6-krotności minimalnego wynagrodzenia (dla 2020r. jest to kwota 546 zł), a w przypadku pracowników osiągających dochód miesięczny nie przekraczający 120% wysokości minimalnego wynagrodzenia (dla 2020r. kwota 3120 zł mies.) wpłaty na PPK nie mogą być niższe niż 25% wymaganego minimum (dla 2020r. kwota 136,50 zł).

- wpłaty na PPK od pracownika w miesiącach zatrudnienia, w których osiągał dochody powyżej 120% wysokości minimalnego wynagrodzenia (dla 2020r. kwota 3120 zł mies.), muszą być nie niższe niż 2% wynagrodzenia brutto. Chodzi o to, żeby pracownik nie korzystał z obniżenia wpłat do PPK w okresach, gdy jego wynagrodzenie osiąga lub przekracza próg minimalny.

- po przekroczeniu 60. roku życia nie dokonywano żadnych wypłat zgromadzonych środków. Jeżeli zaczniemy korzystać ze zgromadzonych środków w PPK, to pomimo zachowania rachunku i kontynuowania uczestnictwa w PPK nie dostaniemy wpłat rocznych od państwa.

Warto zaznaczyć, że wpłata roczna PPK od państwa należy się w pełnej wysokości 240 zł niezależnie od miesiąca w roku, w którym utworzono rachunek i rozpoczęto oszczędzanie.

Wpłata roczna od państwa jest przypisana do osoby oszczędzającej, a nie do rachunku w PPK. Zatem jedna osoba posiadająca kilka rachunków w PPK otrzyma tylko jedną wpłatę roczną od państwa, która zostanie przekazana na rachunek w PPK utworzony z najpóźniejszą datą (domniemanie aktualności), a jeżeli będą dwa takie rachunki – na ten, w którym zgromadzone są większe wpłaty.

Wpłata roczna od państwa trafi na rachunek oszczędzającego najpóźniej do 15. kwietnia następnego roku. Na przykładzie – wpłata roczna za 2020r. trafi na rachunek oszczędzającego do 15. kwietnia 2021r.

Mniej ceregieli jest z wpłatą powitalną. Wystarczy udział w programie i opłacenie wpłat za pierwsze 3 miesiące, aby otrzymać wpłatę powitalną w wysokości 250 zł.

Jako ciekawostkę należy odczytać informację o tym, że istnieje maksymalny limit wpłat rocznych do PPK dla osoby oszczędzającej, który wynosi równowartość w złotych 50 000 dolarów amerykańskich. Nie mam pojęcia, skąd się wzięła ta kwot ani dlaczego jest określona w dolarach. W przypadku przekroczenia rocznego limitu PFR jako instytucja nadzorująca informuje odpowiednią instytucję finansową i ewentualne nadpłaty muszą zostać zwrócone.

Wpłaty w PPK a wysokość wynagrodzenia na rękę i koszty pracodawcy

Zacznijmy od kwestii wynagrodzenia na rękę dla pracownika.

Na przykładzie – Jan Kowalski jest zatrudniony na umowie o pracę i zarabia łącznie 5000 zł brutto. Wynagrodzenie na rękę bez PPK w 2020r. wynosi 3613,19 zł.

Po przystąpieniu do PPK wynagrodzenie na rękę przy podstawowych stawkach oszczędzania 2% wyniesie 3499,19 zł, czyli będzie niższe o 114 zł:

• 100 zł – trafi do PPK jako wpłata pracownika
• 14 zł – trafi do państwa jako podatek od wpłaty pracodawcy

A teraz popatrzmy, jak uczestnictwo pracowników w PPK wpłynie na koszty pracodawcy.

Firma ABC ma miesięczny budżet wynagrodzeń pracowników uczestniczących w PPK na poziomie 100 000 zł. Koszt całkowity wynagrodzeń dla pracodawcy wynosi wówczas 120 480 zł miesięcznie.

Po przystąpieniu do PPK i opłacaniu składki w podstawowej wysokości 1,5% koszt całkowity wynagrodzeń dla pracodawcy wyniesie 121 980 zł czyli wzrośnie o kwotę 1500 zł miesięcznie.

Opłaty i inwestowanie środków w PPK

Na ostateczną wielkość oszczędności w PPK będą miały wpływ dwa czynniki związane z działalnością instytucji finansowych prowadzących PPK: wysokość opłat za zarządzanie oraz polityka inwestycyjna. Oba czynniki są szczegółowo uregulowane ustawowo.

Opłaty za zarządzanie zostały określone na poziomie maksymalnie 0,6% w skali roku. W dużym uproszczeniu od aktualnej wartości zgromadzonych środków w PPK instytucja zarządzająca pobierze nie więcej niż 0,5% opłaty za zarządzanie i – w przypadku osiągnięcia dobrych wyników inwestycyjnych – dodatkowo 0,1% opłaty.

Są to wartości maksymalne, a instytucje finansowe mogą ustalić stawki opłat za zarządzanie na niższym poziomie.

Wpłaty do PPK będą trafiały do tzw. funduszy zdefiniowanej daty. O co chodzi? Instytucje finansowe będą prowadziły szereg funduszy, które będą grupowały osoby o zbliżonym wieku. W nazwie funduszu będzie pojawiał się rok, który będzie oznaczał ukończenie 60. roku życia przez uczestnika funduszu (w transzach 5-letnich). Najniższa data w nazwach funduszy PPK to 2025, a kolejne to 2030, 2035 itd.

Fundusze będą w trakcie oszczędzania na emeryturę miały różny poziom ryzyka i im będzie bliżej daty osiągnięcia 60 lat przez osoby oszczędzające tym ryzyko inwestycyjne będzie mniejsze. Dla przykładu – jeżeli oszczędzający ma przed sobą więcej niż 20 lat oszczędzania w PPK, to udział akcji w portfelu jego funduszu PPK może dochodzić do  nawet 80%, a gdy zbliża się do granicy 60 lat udział akcji w portfelu nie może przekraczać 15%.

Sam oszczędzający w PPK ma prawo do tego, żeby wtrącić się w proces inwestowania swoich środków i zlecić swojej instytucji finansowej przesunięcie swoich środków do funduszu bardziej lub mniej ryzykownego niż to wynika z automatycznego profilu. Tego typu zmiany można składać wielokrotnie w ciągu roku, przy czym dwie pierwsze zmiany w roku kalendarzowym są bezpłatne, a za kolejne trzeba zapłacić zgodnie z tabelą opłat obowiązującą w danej instytucji finansowej.

Zatem osoby, które dobrze orientują się w sytuacji na rynku finansowym lub osoby o generalnie wysokim lub niskim akceptowalnym poziomie ryzyka mogą dokonywać tego typu dyspozycji i wpływać na to, jak są pomnażane ich oszczędności w PPK.

Z powyższych limitów płyną dwa wyraźne wnioski. Po pierwsze zarządzający funduszami z pewnością będą inwestować w największe spółki na warszawskiej giełdzie zgrupowane w indeksie WIG20, co powinno wspierać notowania tych spółek. Po drugie zarządzający funduszami mogą na szczęście korzystać z dobrej koniunktury giełdowej na innych rynkach międzynarodowych inwestując tam środki.

Osoby niezorientowane w sytuacji na warszawskiej giełdzie warto uświadomić, że wyraźną większość spółek WIG20 stanowią spółki kontrolowane przez skarb państwa (spółki energetyczne, paliwowe, duże banki), co może mieć niekorzystny wpływ na wyniki tej części portfela. Z drugiej strony są to spółki najbardziej płynne, co w dalszej perspektywie funkcjonowania tych funduszy (konieczność wypłat) będzie miało istotne znaczenie.

Wypłaty z PPK

Oszczędzający w PPK może sięgnąć po środki tam zgromadzone w 3 różnych sytuacjach:

• wypłata środków w terminie czyli po osiągnięciu 60. roku życia lub później.
• wypłata środków przed terminem w szczególnych sytuacjach życiowych.
• zwrot środków przed terminem.

Wypłata środków po osiągnięciu 60. roku życia

Twórcy PPK założyli, że oszczędzanie w tej formie potrwa co najmniej do osiągnięcia 60. roku życia.

Jeżeli osoba oszczędzająca zdecyduje się na to, żeby dotrwać z oszczędzaniem do tego (lub późniejszego) momentu, to może dokonać jednorazowej wypłaty do 25% zgromadzonych środków, a pozostałe środki wypłacać w miesięcznych ratach przez okres min. 10 lat. W takim wariancie środki wypłacane nie są opodatkowane podatkiem dochodowym ani podatkiem od zysków kapitałowych.

W przypadku, gdy jednorazowa wypłata będzie wyższa niż 25% lub okres wypłat ratalnych krótszy niż 10 lat, będzie potrącany zryczałtowany podatek dochodowy od osiągniętych zysków kapitałowych.

Gdyby okazało się, że osoba oszczędzająca zgromadziła niewielkie środki i raty miesięczne byłyby niskie (mniej niż 50 zł), wówczas wypłaca się wszystkie środki jednorazowo.

W przypadku małżonków, którzy oboje przekroczyli 60. rok życia i oboje chcą otrzymywać ratalny zwrot środków z PPK istnieje możliwość ustanowienia wspólnego rachunku małżeńskiego w PPK, na który zostaną przekazane środki obojga małżonków i otrzymywanie tzw. świadczenia małżeńskiego (czyli jednej wspólnej miesięcznej wypłaty z rachunku) przez wybrany okres czasu. Zaletą tej możliwości jest brak formalności spadkowych w przypadku śmierci jednego z małżonków w okresie trwania wypłat ratalnych.

Wypłata środków w szczególnych sytuacjach życiowych

W PPK uwzględniono możliwość sięgnięcia po gromadzone środki przed osiągnięciem wieku emerytalnego w tzw. szczególnych sytuacjach życiowych. Uwzględnione dwie takie sytuacje.

Poważna choroba osoby oszczędzającej, jego małżonka lub dziecka

Mamy możliwość wypłaty do 25% zgromadzonych środków, bez obowiązku ich zwrotu na rachunek PPK.

Warto tu zaznaczyć, że lista poważnych chorób została precyzyjnie określona w ustawie i obejmuje całkowitą niezdolność do pracy, umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności oraz szereg innych poważnych chorób (art. 2 punkt 23), które muszą być odpowiednio udokumentowane.

Wypłata tego typu może być jednorazowa lub ratalna i powinna być zrealizowana przez instytucję finansową w ciągu 14 dni od złożenia wniosku.

Pokrycie wkładu własnego w kredycie hipotecznym na budowę domu lub zakup mieszkania

Jest to możliwość dostępna dla osób przed ukończeniem 45. roku życia i pozwala na wypłatę do 100% zgromadzonych środków, które muszą być zwrócone w wysokości nominalnej na rachunek PPK w okresie nie dłuższym niż 15 lat (a początek okresu zwrotu musi się zacząć nie później niż 5 lat od daty skorzystania ze środków).

Zwrot środków przed ukończeniem 60. roku życia

Oszczędzający w PPK w każdej chwili przed ukończeniem 60. roku życia może podjąć decyzję o zwrocie środków zgromadzonych w PPK bez podawania przyczyn.

Trzeba jednak pamiętać o tym, że w takiej sytuacji oszczędzający w PPK otrzyma jedynie część zgromadzonych środków, różną w zależności od tego, skąd pochodziły te środki. Konkretnie będzie to wyglądało tak:

• 100% środków pochodzących z wpłat pracownika – przy czym przy wypłacie zostanie potrącony podatek od zysków kapitałowych wypracowanych przez instytucję finansową zarządzającą rachunkiem w PPK.
• 70% środków pochodzących z wpłat pracodawcy, również po potrąceniu podatku od zysków kapitałowych wypracowanych przez instytucję finansową zarządzającą rachunkiem w PPK.

Pozostałe 30% środków zostanie przekazane do ZUS i zarejestrowane na koncie osoby oszczędzającej jako składka należna za miesiąc, w którym wpłyną te środki. Środki te nie przepadają, ale zostają zapisane na koncie emerytalnym w ZUS i będą dostępne w momencie przejścia na emeryturę.

• 0% środków z wpłaty powitalnej i wpłat rocznych od państwa. Całość tych środków przekazanych na rachunek osoby oszczędzającej podlega nieodwracalnemu zwrotowi do państwa i trafi do Funduszu Pracy.

 Dokładny termin zwrotu tych środków zależy od zapisów w statucie instytucji finansowej, w której jest prowadzony rachunek PPK osoby występującej o zwrot środków.

Zasady opodatkowania w PPK

Wspominaliśmy już kilkakrotnie o podatkach, ale warto to teraz uporządkować i przedstawić całościowo.

Wpłaty do PPK a podatek dochodowy

Wpłaty do PPK są różnie traktowane podatkowo ze względu na źródło pochodzenia wpłat.

Wpłaty pracownika

Są wolne od podatku dochodowego i składek ZUS dla pracownika.

Wpłaty od pracownika są pobierane z jego wynagrodzenia netto, zatem są neutralne podatkowo dla przedsiębiorcy.

Wpłaty pracodawcy

Są opodatkowane podatkiem dochodowym, wolne od składek ZUS dla pracownika. Pobór podatku dochodowego następuje w miesiącu, w którym dokonano wpłaty środków do PPK. Wpłaty do PPK są zwolnione z podatku dochodowego dla pracowników w wieku do 26. roku życia, których przychody roczne mieszczą się w pierwszym progu podatkowym (w 2020r. do 85 528 zł).

Wpłaty są kosztem uzyskania przychodu dla pracodawcy w miesiącu, za który są należne, pod warunkiem ich terminowego opłacenia. W przypadku wpłat do PPK dokonanych po terminie ustawowym są kosztem podatkowym dopiero w miesiącu ich wpłaty do instytucji finansowej prowadzącej PPK.

Wpłaty od państwa

Są wolne od podatku dochodowego i składek ZUS.

Wypłaty z PPK

Wypłaty z PPK są również różnie traktowane podatkowo w zależności od rodzaju wypłaty.

Wypłata na pokrycie wkładu własnego do kredytu hipotecznego

Taka wypłata jest zwolniona z podatku dochodowego warunkowo – pod warunkiem terminowego zwrotu środków do PPK zgodnie z umową zawartą z instytucją finansową prowadzącą PPK. Jeżeli jakaś część środków wypłaconych nie zostanie zwrócona w terminie, to wówczas od tych niezwróconych środków w następny dzień po terminie zwrotu staje się należny podatek od zysków kapitałowych (19%) czyli od tego, co udało się zarobić instytucji finansowej prowadzącej PPK. Ten podatek – w odróżnieniu od innych sytuacji związanych z poborem tego podatku – musi uregulować osobiście podatnik czyli osoba oszczędzająca w PPK wykazując go w zeznaniu rocznym (odpowiednio PIT-36, PIT 36-l, PIT-38 lub lub PIT-39).

Wypłata na pokrycie kosztów leczenia

Taka wypłata jest zwolniona z podatku dochodowego i – jak pamiętamy – nie podlega zwrotowi do PPK.

Wypłata transferowa

Wraz ze zmianą pracodawcy może dojść do przeniesienia środków ze starego rachunku na nowy rachunek PPK założony przez nowego pracodawcę. Taka wypłata nosi nazwę wypłaty transferowej i jest zwolniona z podatku dochodowego.

Zwrot środków przed 60. rokiem życia

W tym przypadku sytuacja jest uzależniona od źródła wpłat:

- wpłaty od państwa wracają w całości do państwa i nie są opodatkowane podatkiem dochodowym.

- wpłaty od pracodawcy w 30% trafiają na konto oszczędzającego w ZUS, są traktowane jak normalna składka ZUS czyli przy wpłacie nie są opodatkowane podatkiem dochodowym. Przy wypłacie w formie emerytury zostaną opodatkowane.

- od zwracanych wpłat od pracownika oraz 70% wpłat od pracodawcy będzie naliczony podatek od zysków kapitałowych, które zostały wypracowane przez instytucję finansową zarządzającą PPK. Podatek zostanie naliczony i pobrany przez płatnika czyli instytucję finansową, a osoba oszczędzająca wypłacająca środki dostanie już kwotę należną po potrąceniu podatku i nic więcej  z tym nie musi robić.

Wypłata środków po 60. roku życia

Jeżeli po uzyskaniu 60. roku życia zdecydujemy na to, że pobierzemy nie więcej niż 25% środków od razu, a wypłata pozostałych środków odbędzie się w formie rat miesięcznych przez okres minimum 10 latach, wypłacane środki będą wolne od podatku dochodowego.

Jeżeli wypłacimy środki od razu lub gdy okres wypłat miesięcznych będzie krótszy niż 10 lat, to wówczas zapłacimy podatek od zysków kapitałowych (obecnie 19%) wypracowanych przez instytucję zarządzającą PPK.

Dziedziczność środków w PPK

Dziedziczenie środków zgromadzonych w PPK odbywa się na zasadach ogólnych. W przypadku gdy osoba zmarła miała małżonka – połowa środków zgormadzonych należy do małżonka, a druga połowa jest dziedziczona ustawowo lub zgodnie z dyspozycją osoby zmarłej.

Dyspozycję dziedziczenia środków osoba oszczędzająca wydaje na formularzu do tego przeznaczonym, przygotowanym przez instytucję finansową zarządzającą jego rachunkiem PPK.

Jako osoby dziedziczące można wskazać wyłącznie osoby fizyczne. Nie można wskazać żadnych instytucji czy firm. Wskazujący ma pełną dowolność we wskazaniu osób fizycznych (mogą to być osoby spokrewnione i niespokrewnione) jak i w określeniu ich udziałów (w przypadku nie określenia wielkości udziałów, przyjmuje się, że są równe).

Środki wypłacane lub przekazywane z rachunku PPK małżonkowi i osobom uprawnionym są zwolnione z podatku dochodowego oraz zwolnione z podatku od spadków i darowizn.

Środki z PPK mogą być wypłacone w formie wypłaty transferowej na rachunek PPK małżonka lub osoby uprawnionej, na rachunek IKE lub wypłacone w formie pieniężnej.

Instytucja finansowa jest zobowiązana zrealizować wypłatę w ciągu 3 miesięcy od daty otrzymania wniosku o wypłatę wraz z wymaganymi dokumentami.

Środki w PPK w przypadku rozwodu

W przypadku rozwodu i podziału majątku środki w PPK przypadające byłemu małżonkowi osoby oszczędzającej w PPK są przekazywane w formie wypłaty transferowej do PPK albo zwrotu w formie pieniężnej.

Jeżeli były współmałżonek zdecyduje się na wypłatę transferową, to środki mu należne w całości, bez żadnych potrąceń i podatków trafią na jego rachunek w PPK.

W przypadku zwrotu w formie pieniężnej wszystko zależy od wieku i statusu emerytalnego byłego małżonka. Jeżeli ma ukończone 60

. lat lub nabył prawo do emerytury, wówczas otrzymuje zwrot pieniężny całości środków bez żadnych potrąceń i podatków. Jeżeli nie ma ukończonych 60 lat i nie nabył prawa do emerytury, to zwrot w formie pieniężnej wiąże się z dokonaniem potrąceń:

- całość wpłat od państwa – wraca do państwa na Fundusz Pracy.

- 30% środków z wpłat od pracodawcy – wraca do ZUS.

- pozostałe środki (100% wpłat od pracownika i 70% wpłat od pracodawcy) są opodatkowane podatkiem od zysków kapitałowych.

Informacja o stanie rachunku w PPK

W praktyce wszystkie instytucje finansowe obsługujące rachunki w PPK dają swoim klientom możliwość dostępu on-line do rachunku i sprawdzenia wszystkich wpłat oraz bieżącej wyceny środków zgromadzonych na rachunku. Zasady dostępu do rachunku są odrębnie uregulowane przez każdą instytucję finansową.

Pracodawca nie ma obowiązku informowania swoich pracowników o stanie ich rachunków w PPK.

Każda instytucja finansowana zarządzająca PPK jest zobowiązana do przedstawienia do końca lutego każdego roku informacji o wpłatach dokonanych w zeszłym roku i stanie rachunku. Wszystkie instytucje oferują możliwość otrzymywania takiego zestawienia w formie elektronicznej. Jeżeli osoba oszczędzająca chce otrzymywać je w formie papierowej, musi wystąpić z wnioskiem o taką formę informowania.

Z uwagi na fakt, że osoby oszczędzające mogą posiadać więcej niż jeden rachunek w PPK szczególnie przydatna może okazać się funkcjonalność, która zostanie uruchomiona najpóźniej od 01. stycznia 2022r. Na rządowym portalu PPK prowadzonym przez Polski Fundusz Rozwoju będzie można w jednym miejscu sprawdzić stan wszystkich swoich rachunków w PPK, bez konieczności osobnego logowania się do poszczególnych instytucji finansowych je prowadzących.

3. PPK – terminy wprowadzenia

Przepisy o wprowadzeniu PPK zostały przegłosowane w październiku 2018r. Z uwagi na konieczność przygotowania się instytucji finansowych i firm do jej wdrożenia oraz przygotowania kampanii informacyjnej adresowanej do oszczędzających w tej formie na emeryturę zdecydowano się na kaskadowe, rozłożone w czasie przyłączanie się poszczególnych pracodawców do PPK.

Od kiedy PPK - duże firmy (250 pracowników i więcej)

Jako pierwsze zaczęły wdrażać PPK duże firmy zatrudniające co najmniej 250 pracowników (według stanu na 31. grudnia 2018r.)

Dwa ważne dla nich terminy, z którymi musiały się uporać:

• do 25. października 2019r. musiały zawrzeć umowę o zarządzanie z wybraną przez siebie instytucją finansową prowadzącą PPK.
• do 12. listopada 2019r. musiały zawrzeć umowę o prowadzenie PPK.

Twórcy PPK mocno liczyli na to, że w grupie pracowników dużych firm przystąpi co najmniej połowa uprawnionych pracowników, a jeden z ministrów twierdził nawet, że 2/3 pracowników.

Było to zwykłe zaklinanie rzeczywistości. Skończyło się na przystąpieniu do PPK przez 39% uprawnionych (reszta złożyła pracodawcy rezygnację z uczestnictwa w programie).

W liczbach bezwzględnych PPK wdrożyły 3 864 firmy, w których do programu przystąpiło nieco ponad 1 milion pracowników (1 074 000 na koniec półrocza 2020r.) na ogólną liczbę 2,9 miliona osób uprawnionych.

Dla porządku dodajmy, że z udziału w PPK były zwolnione te duże firmy, które wcześniej uruchomiły inny program dobrowolnego oszczędzania (PPE) – takich firm było łącznie 209.

Wpłaty w PPK z tej grupy pracowników przyrastają w tempie ponad 500 milionów złotych kwartalnie. Wartość środków zainwestowanych w PPK w ujęciu na koniec kwartału przedstawiała się następująco:

2019r. IV kw.    kwota 84,7 mln złotych

2020r. I kw.      kwota 609,5 mln złotych

2020r. II kw.     kwota 1,43 mld złotych

Od kiedy PPK - średnie firmy (50 pracowników i więcej oraz 20 pracowników i więcej)

Średnie firmy zatrudniające co najmniej 50 pracowników (według stanu na 30. czerwca 2019r.) lub co najmniej 20 pracowników (według stanu na 31. grudnia 2019r.) wdrażają PPK w 2020r.

Dwa ważne dla nich terminy, z którymi musiały się uporać:

• do 27. października 2020r. musiały zawrzeć umowę o zarządzanie z wybraną przez siebie instytucją finansową prowadzącą PPK
• do 10. listopada 2020r. musiały zawrzeć umowę o prowadzenie PPK.

Szacuje się, że powyższy obowiązek dotyczy około 78 tysięcy firm, które zatrudniają ponad 3,7 miliona pracowników. W chwili pisania raportu nie są znane informacje o tym, ile osób z tej grupy zatrudnionych zdecydowało się oszczędzać w PPK.

Od kiedy PPK - mikro i małe firmy (poniżej 20 pracowników)

Wszystkie pozostałe firmy czyli w praktyce firmy zatrudniające poniżej 20 osób przystąpią do PPK w 2021 roku.

Nie muszą wdrażać PPK także te mikro i małe firmy, które zatrudniają pracowników, ale wszyscy zatrudnieni złożyli deklarację rezygnacji z oszczędzania w PPK. Zwracam uwagę, że nie warto wpływać na decyzję zatrudnionych, bo takie działanie jest zagrożone srogimi karami. Jeżeli choć jeden zatrudniony zdecyduje się na uczestnictwo w PPK, mikroprzedsiębiorca musi wdrożyć PPK.

Bardzo trudno oszacować, ile osób z tej grupy przystąpi do oszczędzania w PPK. W układzie procentowym należy się spodziewać, że będzie to jednak wyraźnie niższy odsetek niż w grupie dużych firm.

Co się dzieje, gdy pracodawca nie dotrzymuje terminów PPK?

Ustawodawca przewidział sytuację, w której firmy do tego zobowiązane nie przystąpią do programu PPK, i przewidział określoną procedurę postępowania w takim przypadku.

Nad realizacją wdrażania programu PPK czuwa z ramienia ustawodawcy Polski Fundusz Rozwoju, który prowadzi ewidencję PPK z danymi dotyczącymi firm zatrudniających pracowników (na podstawie informacji z ZUS), danymi instytucji finansowych uprawnionych do zarządzania PPK, danymi o zawartych umowach i utworzonych rachunkach w PPK.

Jeżeli firma do tego zobowiązana nie wdroży programu PPK, to wówczas PFR wezwie pisemnie do zawarcia umowy o zarządzanie PPK w terminie 30-dniowym od otrzymania wezwania.

Dla pomysłowych przedsiębiorców, którzy sądzą, że unikną tego obowiązku po prostu nie odbierając przesyłki pocztowej, nie mamy dobrych wiadomości. Po dwukrotnym przesłaniu pisma za zwrotnym potwierdzeniem odbioru uznaje się je za skutecznie doręczone niezależnie od tego, czy zostało odebrane czy nie.

Istotną „zachętą” do wdrożenia obowiązkowego programu PPK w firmie jest kara grzywny w wysokości do 1,5% funduszu wynagrodzeń firmy w poprzednim roku obrotowym. Z pewnością będzie to miało poważny dyscyplinujący wpływ na zapominalskich przedsiębiorców.

4.   PPK – obowiązki pracodawcy krok po kroku

PPK są wprowadzane rękami pracodawców, na których nałożono szereg obowiązków związanych z wdrożeniem i realizacją tego programu. Konkretne wsparcie we wdrażaniu PPK w firmach oferują instytucje finansowe zajmujące się zarządzaniem środkami PPK, ale nadal sporo zadań muszą zrealizować pracodawcy.

Omówimy teraz poszczególne etapy prac związanych z uruchomieniem i prowadzeniem programu PPK.

Krok 1: Poinformowanie pracowników o programie PPK

Pierwszy obowiązek pracodawcy ma charakter informacyjny. Należy poinformować wszystkich pracowników w formie pisemnej i wszelkich innych formach przyjętych w danej firmie o zasadach działania PPK, prawach i obowiązkach osoby oszczędzającej w PPK, możliwościach uczestnictwa i rezygnacji w programie PPK.

Komplet materiałów informacyjnych można ściągnąć z oficjalnego portalu PPK lub skorzystać z materiałów informacyjnych udostępnianych przez instytucje finansowe prowadzące PPK.

Krok 2: Wybór instytucji finansowej zarządzającej środkami

Gdy okaże się, że firma musi wdrożyć PPK, wówczas kolejnym krokiem jest wybór instytucji finansowej zarządzającej środkami w PPK.

Aktualny spis instytucji, spośród których można wybrać podmiot zarządzający PPK, prowadzi PFR i znajduje się on na oficjalnym portalu PPK.

https://www.mojeppk.pl/lista-instytucji-finansowych.html

W momencie sporządzania tego raportu do zarządzania PPK było uprawnionych 19 instytucji finansowych. Dominują towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI) – jest ich 16, są także 2 powszechne towarzystwa emerytalne (PTE) oraz 1 zakład ubezpieczeń (ZU). Od startu programu ubyła nam jedna instytucja Aegon i teraz jej portfelem PPK zarządza Pocztylion-Arka.

Przedstawiamy kompletną listę instytucji finansowych wraz z danymi kontaktowymi.

Jednym z kryteriów, którymi możemy się kierować przy wyborze instytucji finansowej, są wyniki inwestycyjne. W tej chwili okres inwestowania jest stosunkowo krótki, ale warto przyjrzeć się osiągnięciom poszczególnych instytucji.

Aktualne wyniki wszystkich funduszy PPK znajdą Państwo tutaj

Bezpieczeństwo środków, które może być kolejnym kryterium, które przychodzi Państwu do głowy, jest takie same we wszystkich instytucjach finansowych i wynika z wymogów i zapisów ustawowych.

Oczywiście dla pracodawcy bardzo ważnym kryterium decyzyjnym będą koszty prowadzenia PPK przez instytucję finansową. Ustawowo PPK mogą pobierać max. 0,5% opłaty za zarządzanie, ale żadna z instytucji finansowych nie zdecydowała się na ustalenie opłaty w tej wysokości.

Poniżej przedstawiamy aktualne zestawienie średnich opłat za zarządzanie funduszami PPK. Instytucje finansowe zazwyczaj różnicują opłaty w swoich funduszach naliczając niższą opłatę w funduszach o krótkim okresie oszczędzania (fundusze 2025 mają średnią opłatę 0,2%) i wyższą w funduszach o długim okresie oszczędzania (fundusze 2055-2065 ze średnią opłatą 0,42%). 

Zestawienie nie obejmuje opłat promocyjnych, które wiele instytucji zdecydowało się wprowadzić w pierwszym okresie funkcjonowania PPK (najczęściej brak opłat do końca 2020r.).

Wybór instytucji finansowej jest decyzją, której pracodawca nie może podjąć samodzielnie. W proces wyboru muszą być zaangażowane organizacje związkowe lub – w przypadku ich braku – reprezentacja pracowników wyłoniona specjalnie do tego celu lub już istniejąca w firmie. Gdyby okazało się, że pracodawca nie jest w stanie uzgodnić z reprezentacją pracowników wyboru instytucji finansowej w okresie do 30 dni przed terminem ustawowym na zawarcie umowy o zarządzanie, to wówczas może podjąć decyzję o wyborze instytucji finansowej samodzielnie. W takim przypadku należy mieć bardzo dobrze udokumentowany fakt odbywania konsultacji i braku porozumienia z reprezentacją pracowników.

Na koniec rozważań o wyborze warto powiedzieć, że umowy z instytucją finansową są umowami podlegającymi przepisom Kodeksu Cywilnego, zatem możemy zetknąć się z taką sytuacją, z którą z jakiś względów wybrana instytucja finansowa odmówi zawarcia umowy. Na taki przypadek przewidziano specjalny status wyznaczonej instytucji finansowej, która nie ma prawa odmówić zawarcia takiej umowy o zarządzanie. Taką instytucją jest obecnie PFR TFI S.A.

Krok 3:  Podpisanie umowy o zarządzanie i umowy o prowadzenie PPK

Wybierając instytucję finansową prowadzącą PPK będziemy zawierali w określonej kolejności i czasie dwie odrębne, choć powiązane ze sobą, umowy:

- w pierwszej kolejności umowa o zarządzanie PPK, którą pracodawca zawiera w swoim imieniu.

- w drugiej kolejności - 10 dni roboczych później - umowa o prowadzenie PPK, którą pracodawca zawiera w imieniu swoich pracowników. Konstrukcja tej umowy jest taka, że jest to umowa ramowa, a zestawienie pracowników objętych tą umową stanowi załącznik do umowy, uaktualniany na bieżąco w miarę zachodzących zmian w zatrudnieniu i deklaracji rezygnacji z uczestnictwa w PPK. Data zawarcia umowy o prowadzenie PPK jest o tyle istotna, że jest datą przystąpienia danej osoby do oszczędzania w PPK. Od tej daty zaczyna się obowiązek dokonywania wpłat do PPK.

Umowa o zarządzanie może zostać zawarta w dowolnej formie dopuszczonej w Kodeksie Cywilnym, ale dodatkowo – z ustawy o PPK – wynika wymóg utrwalenia jej treści na trwałym nośniku czyli na nośniku USB, płycie CD lub w formie dokumentu PDF wysłanego mailem. W praktyce będziemy mieli do czynienia z umowami, które będą przygotowane w formie szablonów przez instytucje finansowe i nie będziemy mieli konieczności ani możliwości negocjowania indywidualnych klauzul.

Krok 4:  Decyzja o zwiększeniu wpłat pracodawcy na PPK powyżej minimum

Pracodawca może podjąć decyzję o zwiększeniu wpłat na PPK dla pracowników powyżej wymaganego ustawowo minimum, które wynosi 1,5% wynagrodzenia brutto.

Pracodawca może poruszać się w widełkach pomiędzy 1,5% a 4% wynagrodzenia brutto. Generalnie pracodawca ma tutaj swobodę decyzji i może stosować różne stawki procentowe wobec różnych grup pracowników, przy czym może kierować się kryterium stażu pracy lub innymi kryteriami zapisanymi w regulaminie wynagrodzeń. Jednym z kryteriów, które można zastosować, jest również uzależnienie wpłat dodatkowych od pracodawcy od wpłat dodatkowych robionych przez pracownika. Na przykładzie – jeżeli pracownik deklaruje wpłatę dodatkową ze swoich środków, to pracodawca będzie dokonywał wpłat dodatkowych w określonej wysokości procentowej.

Na podstawie udostępnionych przez Komisję Nadzoru Finansowego danych o dużych firmach podwyższone wpłaty na PPK od pracodawców należą do rzadkości. Na koniec II kw. 2020r. objętych dodatkowymi wpłatami ze strony pracodawców było 18 978 pracowników na ogólną liczbę 1 074 847 osób oszczędzających w PPK, czyli 1,8% oszczędzających.

Jeszcze mniej pracowników wpłaca dodatkową wpłatę do PPK ze swoich środków, pomniejszając swoje wynagrodzenie bieżące. Na taki krok zdecydowało się jedynie 5 985 osób, czyli niespełna 0,6% pracowników.

Krok 5:  Naliczenia, wpłaty i dokumentacja PPK

Pierwszy miesiąc naliczenia i dokonania wpłat do PPK będzie się różnił między pracodawcami ze względu na przyjęte w firmach daty wypłaty wynagrodzeń.

Na przykładzie – p. Kowalski i p. Nowak prowadzący swoje działalności gospodarcze zawrą umowę o prowadzenie PPK dla swoich pracowników w tej samej dacie 10. maja 2021r. Kowalski wypłaca wynagrodzenie każdego 5. dnia miesiąca, a Nowak każdego 30. dnia miesiąca. W przypadku p. Kowalskiego pierwsze naliczenie wpłat do PPK nastąpi w związku z wypłatą 05. czerwca i będzie odprowadzone do 15 lipca br. W przypadku p. Nowaka pierwsze naliczenie zostanie dokonane 30. maja i będzie wpłacone do PPK do 15. czerwca br.

Potem naliczenia będą się odbywać regularnie, co miesiąc. 

Naliczenia i wpłaty do PPK - co się zmienia z miesiąca na miesiąc

Naliczenia i wpłaty będą różniły się miesiąc do miesiąca ze względu na cztery różne typy wydarzeń.

Odejście pracownika z firmy

W tej sytuacji następuje zakończenie wpłat do PPK, przy czym w przypadku wypłat wynagrodzenia po ustaniu zatrudnienia (np. premii) należy naliczyć i dokonać wpłaty do PPK. Rachunek w PPK dla odchodzącego pracownika w dalszym ciągu jest prowadzony, przy czym w momencie zatrudnienia u nowego pracodawcy dojdzie do tzw. wypłaty transferowej czyli przeniesienia środków z poprzedniego PPK do nowego PPK chyba że pracownik wyrazi życzenie zachowania starego rachunku w poprzedniej instytucji finansowej.

Zatrudnienie nowego pracownika w firmie

Pracodawca jest zobowiązany zgłosić nowego zatrudnionego pracownika do programu PPK po upływie 90 dni zatrudnienia, nie później niż do 10. dnia następnego miesiąca.

Jeżeli dochodzi do ponownego zatrudnienia pracownika, który już wcześniej pracował w firmie, to do stażu zatrudnienia w firmie wlicza się ostatnie 12 miesięcy od daty ponownego zatrudnienia.

Jeżeli pracodawca nie dopełni obowiązku zgłoszenia pracownika do PPK, to z mocy ustawy uznaje się, że umowa o prowadzenie rachunku została zawarta i na pracodawcy ciąży od tego momentu obowiązek naliczenia i dokonania wpłat na PPK.

Rezygnacja z oszczędzania w PPK od pracownika

Rezygnacja powinna mieć formę pisemną i pracownik musi złożyć ją u pracodawcy. To pracodawca poinformuje instytucję finansową o złożeniu takiej deklaracji przez pracownika. Rezygnacja wchodzi w życie w miesiącu, w którym została złożona. Zatem deklaracja złożona w czerwcu oznacza, że nie należy dokonywać wpłat za czerwiec, a jeżeli zostały już dokonane – to podlegają zwrotowi.

Rezygnacja z PPK domyślnie jest ważna przez trwający u pracodawcy okres 4-letni prowadzenia PPK, przy czym terminem wznowienia wpłat do PPK jest 01. kwietnia w czwartym roku prowadzenia programu PPK.

Dla przykładu jeżeli pracodawca przystąpi do PPK w maju 2021r., to wszystkie wpływające deklaracje będą ważne do końca lutego 2025r., a wznowienie wpłat do PPK nastąpi od 01. kwietnia 2025r.

Deklaracja dodatkowych wpłat PPK od pracownika

Taka deklaracja może wpłynąć od pracownika w każdej chwili i podobnie może być również odwoływana bez ograniczeń. Deklaracja i rezygnacja wchodzą w życie od kolejnego miesiąca po dacie ich złożenia.

Z przyczyn technicznych oraz z powodów błędów ludzkich będą występowały sytuacje, w których należy dokonać korekt wpłat w związku z nadpłatą lub niedopłatą dla poszczególnych pracowników. Pracodawca dokonuje tego na zasadzie bilansowania powiększając bieżącą wpłatę o stwierdzoną kwotę niedopłaty lub pomniejszając bieżącą kwotę wpłatę o stwierdzoną kwotę nadpłaty.

Pracodawca musi być przygotowany na prowadzenie dokumentacji w sprawie PPK i być w stanie udokumentować prawidłowość wyliczeń wpłat i ich terminowość. Pracownicy mogą wysuwać roszczenia na gruncie Kodeksu Cywilnego wobec nierzetelnych pracodawców i może dochodzić do sporów sądowych na tym tle.

Należy przechowywać dokumentację związaną z PPK przez cały okres zatrudnienia oraz przez kolejne 10 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym okres zatrudnienia wygasł. Forma zatrudnienia – umowa o pracę czy też umowa zlecenie lub zrównana z nią – nie ma znaczenia dla okresu przechowywania dokumentacji.

Obowiązek aktualizowania tych danych spoczywa na pracowniku oszczędzającym w PPK, który jest zobowiązany w ciągu 30 dni od zmiany danych poinformować o tym instytucję finansową prowadzącą rachunek PPK w formie przyjętej przez tą instytucję.

Kary finansowe dla pracodawcy

Ustawa o PPK zawiera szereg przepisów dyscyplinujących i wymuszających realizację zapisów ustawowych przez pracodawcę. Przewidywane kary są bardzo dotkliwe finansowo.

Jeżeli pracodawca nie zawrze umowy o zarządzanie PPK, podlega karze grzywny w wysokości do 1,5% rocznego funduszu wynagrodzeń w ostatnim zakończonym roku obrotowym. Takiej samej wysokości grzywna jest przewidziana dla pracodawcy, który nakłania pracownika do rezygnacji z oszczędzania w PPK.

Jeżeli pracodawca nie dopełnia któregokolwiek z obowiązków zgłoszenia osoby zatrudnionej do PPK, dokonywania wpłat do PPK w terminie, podania danych identyfikujących osobę oszczędzającą w PPK, prowadzenia dokumentacji PPK, podlega karze grzywny w wysokości od 1 tysiąca złotych do 1 miliona złotych.

Dodatkowo w przypadku nie terminowego przekazywania wpłat do PPK pracodawca musi się liczyć z koniecznością naprawienia szkody na zasadach ogólnych wynikających z Kodeksu Cywilnego, na co składają się nie tylko odsetki za czas opóźnienia świadczenia przez dłużnika (art. 481 kc), ale również utracone zyski.

Warto również zaznaczyć, że instytucje finansowe uprawnione do prowadzenia PPK mają zakaz oferowania jakichkolwiek korzyści finansowych i materialnych w zamian za zawarcie umowy o zarządzanie PPK w firmie pod groźbą dotkliwych kar finansowych i więzienia. Działalność reklamowa instytucji finansowych jest również ściśle określona i obwarowana sankcjami za jej naruszenie.

5.   PPK w mikro i małych firmach - podsumowanie

Generalnie należy cieszyć się z każdej inicjatywy pomnażającej przyszłe oszczędności emerytalne Polaków, które są niskie w porównaniu z innymi krajami i stwarzają poważne zagrożenie funkcjonowania systemu emerytalnego w obliczu starzenia się społeczeństwa i niekorzystnych trendów w relacji osób pracujących do osób pobierających świadczenia w przyszłości.

Wydaje się jednak, że ciągle ciąży nad nami poczucie niepewności co do statusu środków gromadzonych w takich programach jak PPK oraz trwałości warunków oszczędzania. Nie ma niestety żadnych gwarancji, że nie zostaną zmienione choćby zasady opodatkowania wypłat z PPK lub zasady wpłat ze strony państwa. Politycy mogą to w każdej chwili zmienić poprzez zwykłą zmianę zapisów ustawowych.

Zatem politycy różnych opcji powinni uzgodnić zasady systemu emerytalnego, które będą stanowiły trwały fundament oszczędzania. Tylko wtedy odsetek osób uczestniczących w programach typu PPK będzie miał szanse przekroczyć próg 50% uprawnionych do oszczędzania. Zakładam, że na koniec 2021r. w skali całego kraju ten odsetek będzie dużo niższy i raczej nie przekroczy 30%.

W przypadku przedsiębiorców program PPK to oczywiście dodatkowe koszty pokrycia wpłat do PPK (1,5% wynagrodzeń brutto), koszty aktualizacji oprogramowania kadrowego, koszty naliczania i księgowania wpłat, wreszcie koszty przechowywania dokumentacji. Nie są one bardzo dotkliwe, ale zbiegły się niefortunnie z pandemią, która mocno nadwyrężyła sytuację finansową wielu firm i stąd z pewnością nie będą odbierane przez mikro i małe firmy jako przydatne narzędzie kształtowania polityki zatrudnienia, ale raczej jako jeszcze jedna uciążliwość biurokratyczna i wzrost kosztów wynagrodzeń.

Mimo to pracodawcy powinni zachować zdrowy rozsądek i w żadnym razie nie wpływać na decyzje pracowników odnośnie oszczędzania w PPK, bo mogą wpaść z deszczu pod rynnę i narazić się na zarzuty zagrożone wysokimi grzywnami.